BỆNH GOUT: 4 DẤU HIỆU PHỔ BIẾN VÀ CÁCH ĐIỀU TRỊ

Bệnh gout là gì?

Gout là gì?

Bệnh Gout (gút) là căn bệnh liên quan đến xương khớp phổ biến, gây ra do rối loạn chuyển hóa nhân purin trong thận. Lượng axit uric trong máu tăng cao lâu ngày dẫn đến việc hình thành các tinh thể urat, đọng lại ở các khớp ngón tay, ngón chân, cổ tay, bàn tay, đầu gối, mắt cá chân… gây viêm, sưng và đau đớn cho bệnh nhân. Gout cấp thường xảy ra ở một khớp và hay gặp ở khớp bàn ngón chân, người bệnh thường xuyên bị đau đớn đột ngột giữa đêm và sưng đỏ các khớp khi đợt viêm cấp bùng phát.

Phân loại bệnh gout

Bệnh tiến triển theo hai giai đoạn là cấp tính và mãn tính. Ứng với mỗi giai đoạn, mục tiêu điều trị sẽ có sự khác biệt.

Bệnh gout cấp tính

Đây là tình trạng các dấu hiệu của bệnh gout mới bắt đầu xuất hiện khi người bệnh căng thẳng, uống bia rượu nhiều hoặc ăn nhiều thực phẩm giàu đạm… Ở giai đoạn này, những tinh thể urat sắc nhọn lắng đọng, cọ xát vào niêm mạc khớp, gây sưng đau và tấy đỏ. Đối với giai đoạn này, người bệnh thường được chỉ định sử dụng các loại thuốc giảm đau, kháng viêm để giảm sưng đau khớp. Tuy vậy, cơn gout cấp vẫn có khả năng tái phát. Vì thế, người bệnh cần kiểm soát tốt nồng độ acid uric máu của mình.

Bệnh gout mãn tính

Ở giai đoạn mạn tính, hạt tophi xuất hiện quanh các khớp, thậm chí là trong thận, mô và cơ. Chúng trông như các nốt sần nhỏ, căng phồng và phát triển ngay bên dưới da tại vị trí các khớp xương gây đau đớn và viêm khớp.

Người bệnh cần kiểm soát nồng độ acid uric máu đảm bảo trong ngưỡng cho phép  dưới 60mg/l (nếu chưa có hạt tophi) và dưới 50mg/l (nếu đã có hạt tophi). Vì thế, việc điều trị bệnh gout mạn tính cần kéo dài, duy trì liên tục.

Giả gout

Một tình trạng dễ bị nhầm lẫn với bệnh gout là bệnh giả gout hay còn gọi là bệnh lắng đọng calcium pyrophosphate dihydrate. Các triệu chứng của bệnh này rất giống với dấu hiệu của bệnh gout, mặc dù các đợt bùng phát thường ít nghiêm trọng hơn.

Sự khác biệt chủ yếu giữa bệnh gout và bệnh giả gout là các khớp bị kích thích bởi các tinh thể canxi pyrophosphate hơn là các tinh thể urat. 

Những ai hay bị bệnh gout?

Trước đây, gout là coi là “bệnh của nhà giàu” và thường xảy ra ở đàn ông lớn tuổi. Tuy nhiên, những năm gần đây, căn bệnh này trở nên phổ biến với cả phụ nữ, thanh thiếu niên, thậm chí còn có thể xuất hiện ở cả trẻ em.

Nam giới

Nam giới có nguy cơ cao hơn so với phụ nữ mắc bệnh Gout, đặc biệt là sau 30 tuổi trở đi. Do thói quen ăn uống và lối sống sinh hoạt chưa khoa học.

Nữ giới ở độ tuổi tiền mãn kinh

Trong thời kỳ mãn kinh (thông thường từ 51 tuổi trở lên), cơ thể của người phụ nữ cắt giảm sản xuất hormone estrogen, hợp chất giúp thận bài tiết acid uric, dẫn đến nồng độ axit uric trong máu của phụ nữ dần tăng lên. Sau thời gian dài nồng độ acid uric trong máu đạt đến điểm hình thành các tinh thể urat gây ra bệnh gout. Bên cạnh đó, chế độ ăn uống thiếu khoa học như: Ăn quá nhiều đồ ngọt, đồ ăn nhanh, đồ chiên xào, nhiều giàu mỡ cũng,… cũng là yếu tố làm tăng nguy cơ mắc bệnh gout ở đối tượng này.

Người lớn tuổi

Những người cao tuổi, ở độ tuổi này thường mắc nhiều bệnh khác như tim mạch, thận, nội tiết, đái tháo đường,… mạch máu thường bị tổn thương, ứ đọng. Điều này làm giảm khả năng bài tiết axit uric ra khỏi cơ thể, một lượng lớn acid uric sẽ lắng đọng lại ở các khớp và làm gia tăng nguy cơ mắc bệnh gout.

Di truyền từ người nhà mắc bệnh gout

Gout không lây, nhưng có di truyền. Nếu gia đình bạn có người mắc gout, thì khả năng bạn mắc bệnh này cũng có thể cao hơn người bình thường

Những người mắc chứng béo phì

Những người béo phì do tăng cân và tích tụ axit uric trong cơ thể, đây là điều kiện cho sự hình thành tinh thể urat trong khớp và dẫn đến Gout.

Những người tiêu thụ nhiều Purin hơn mức cho phép

Purin có trong các thực phẩm như thịt đỏ, hải sản, nội tạng động vật và đậu,.. Việc tiêu thụ dư thừa purine có thể khiến mức axit uric trong máu tăng cao.

Những người thường xuyên sử dụng đồ uống có cồn

Uống quá nhiều rượu bia cũng khiến cho mức axit uric tăng cao, và tăng nguy cơ mắc Gout.

Bệnh gout có nguy hiểm không?

Gout là căn bệnh viêm khớp mãn tính. Đối với những trường hợp mới phát hiện và bệnh gout ở giai đoạn nhẹ, gout hoàn toàn có thể chữa trị nếu như điều trị đúng cách. Tuy nhiên, với các tình trạng bệnh trở nặng, gout trở nên mãn tính thì việc điều trị bệnh càng kéo dài, để lâu ngày còn có thể nguy hiểm tới tính mạng.

Nguyên nhân bệnh gout?

Thông thường, nồng độ acid uric trong máu nằm trong giới hạn: 210 – 420 mmol/L ở nam giới và 150 – 360 mmol/L đối với nữ giới. Khi nồng độ acid uric trong máu cao hơn giới hạn này, nghĩa là cơ thể đang sản sinh ra quá nhiều acid uric hoặc chức năng thận suy giảm không đào thải được acid uric và dẫn đến gout.

Purin là chất tự nhiên tồn tại ở trong thực phẩm. Khi tiêu hóa purine, cơ thể chúng ta sẽ sản sinh ra acid uric và nếu tiêu thụ có nhiều thực phẩm chứa nhiều purin trong thời gian dài sẽ dẫn đến với việc dư thừa acid uric.

Các tinh thể urat dư thừa này có cấu trúc nhỏ, cứng, sắc nhọn, có thể tích tụ trong khớp của bạn và cọ xát vào màng hoạt dịch  gây sưng, đau và viêm nhiều. Khi điều này xảy ra tạo thành các đợt gout cấp.

Nguyên nhân bệnh gout gồm hai nguyên nhân chính:

Nguyên phát (hay còn gọi là vô căn)

Đây là nguyên nhân chiếm đa số các trường hợp, chưa rõ chính xác nguyên nhân nhưng gắn liền với yếu tố di truyền hoặc cơ địa. Người bị bệnh gout do nguyên phát có quá trình tổng hợp purin nội sinh làm tăng acid uric quá mức. Bệnh phần lớn gặp ở nhóm nam giới độ tuổi trên 40, có thói quen sinh hoạt và ăn uống không lành mạnh.

Thứ phát

Là tình trạng tăng acid uric máu do các rối loạn về gen (là do di truyền) hay xuất phát từ một số bệnh lý về máu như bệnh đa hồng cầu, leucemie kinh thể tủy, hodgkin, sarcoma hạch, đau tủy xương, hoặc quá trình sử dụng thuốc khi điều trị bệnh lý ác tính.

Dấu hiệu của bệnh gout?

Ở giai đoạn đầu, một số người được ghi nhận nồng độ acid uric trong máu tăng nhưng không xuất hiện triệu chứng được gọi là tăng acid uric máu. Theo thời gian, khi nồng độ này tăng cao dẫn đến sự tích tụ các tinh thể urat gây ra các cơn đau khớp, bệnh thường xảy ra đột ngột, các cơn đau dữ dội đến âm ỉ và thường xuất hiện vào ban đêm. 

Một vài dấu hiệu phổ biến dễ thấy của bệnh gout bao gồm:

• Khớp đau đột ngột, dữ dội: Triệu chứng đau xảy ra phần lớn ở khớp ngón chân cái, mắt cá chân, đầu gối, cổ tay và khuỷu tay. Các khớp ở háng, vai và vùng chậu thì tần suất xảy ra ít hơn. Cơn đau có thể trở nên nghiêm trọng nhất trong vòng 4 đến 12 giờ đầu tiên sau khi bắt đầu.
• Cơn đau âm ỉ, kéo dài: Sau cơn đau dữ dội của đợt cấp, bệnh nhân sẽ có biểu hiện đau âm ỉ trong thời gian sau đó, cơn đau có thể vài ngày hoặc vài tuần, tần suất lần sau sẽ đau và kéo dài hơn lần trước.
• Khớp sưng và tấy đỏ: Các khớp bị ảnh hưởng trở nên sưng, mềm, nóng và đỏ.
• Giới hạn phạm vi hoạt động khớp: Khi bệnh gout tiến triển, bạn có thể không thể cử động khớp bình thường.

Hầu hết các biểu hiện của bệnh gout thường kéo dài vài giờ trong 1–2 ngày. Tuy nhiên, đối với trường hợp nặng, cơn đau có thể xảy ra trong vòng vài tuần.

Dấu hiệu bệnh gout ở tay

Sưng, đau cổ tay

Người bệnh thường bị sưng cổ tay, bàn tay, cảm thấy nóng, đỏ hoặc đau các khớp bị ảnh hưởng. Các triệu chứng kéo dài từ một đến 4 tuần.

Cứng khớp cổ tay

Khớp cổ tay bị cứng khiến bệnh nhân khó cử động do đau và sưng.

Sốt, đau đầu

Người bệnh bị sốt kèm đau đầu do tình trạng viêm khớp cổ tay gây đau đớn.

Tophi gout

Tophi là những khối axit uric tích tụ ở bên trong và xung quanh khớp. Tophi thường gặp ở những người bị bệnh gout lâu năm hoặc tiến triển.

Sỏi thận và các vấn đề về thận

Các tinh thể urat có thể tích tụ trong đường tiết niệu của người bệnh gout cổ tay, dẫn đến sỏi thận. Những người có các dấu hiệu ban đầu của tophi gout nhiều khả năng bị rối loạn chức năng thận hoặc suy thận.

Dấu hiệu bệnh gout ở chân

Đau đột ngột, dữ dội ở chân

Cơn gout cấp thường khởi phát bất ngờ, đột ngột vào ban đêm. Gout thường gây đau ở khớp ngón chân cái đầu tiên. Sau đó có thể xuất hiện tại các khớp khác như mắt cá chân, đầu gối,… Khi cơn gout cấp tấn công, người bệnh sẽ cảm thấy đau đớn dữ dội, nhất là trong khoảng từ 4 – 12 giờ đầu tiên. Cơn đau thường xuất hiện vào ban đêm làm người bệnh không thể ngủ yên giấc.

Khớp chân sưng tấy, nóng đỏ

Trong giai đoạn cơn gout cấp bùng phát, các khớp sẽ có biểu hiện sưng nóng, tấy đỏ, phù nề và căng bóng. Khi cơn đau qua đi, các khớp trở lại bình thường, vùng da bao quanh khớp có thể có hiện tượng bong tróc nhẹ.

Khớp chân cứng, khó cử động

Sự lắng đọng các tinh thể muối urat sẽ làm khớp bị tổn thương. Khớp ở chân là nơi chịu toàn bộ trọng lượng của cơ thể nên khi cơn gout cấp tấn công sẽ có hiện tượng cứng khớp, ảnh hưởng đến khả năng vận động, di chuyển.

Di chứng sau cơn gout cấp

Thông thường, sau khoảng 7 – 10 ngày, cơn đau gout sẽ cải thiện dần và các khớp trở lại bình thường, người bệnh có thể cảm thấy ngứa và bong tróc nhẹ. 

Chẩn đoán

Nếu bạn có các triệu chứng, dấu hiệu điển hình của bệnh gout như ngón chân cái bị sưng đỏ, viêm và có dấu hiệu đặc trưng của bệnh thì bạn đã có nguy cơ bị mắc gout.

Ngoài ra, để chắc chắn bạn có bị bệnh hay không bác sĩ sẽ khuyến nghị  thực hiện một số xét nghiệm gout cần thiết để chẩn đoán bệnh.

Xét nghiệm máu

Xét nghiệm máu để đo nồng độ uric sẽ hỗ trợ chẩn đoán bệnh gout, nồng độ uric cao trong các xét nghiệm máu có thể báo hiệu rằng bạn bị bệnh gout, cùng với các triệu chứng của bệnh gout có thể kết luận được rằng bạn có bị gout hay không.

Chẩn đoán hình ảnh

Siêu âm và chụp CT có hiệu quả trong việc phát hiện tổn thương khớp, tinh thể trong khớp và các dấu hiệu ban đầu của bệnh. Chụp X-quang thường được sử dụng để xác định các tổn thương xương và khớp do mắc bệnh trong thời gian dài.

Kiểm tra dịch khớp

Phương pháp này được thực hiện bằng cách lấy một mẫu chất lỏng hoạt dịch của bạn thông qua một cây kim đưa vào một trong các khớp của bạn. Chất lỏng sau đó được kiểm tra dưới kính hiển vi để tìm tinh thể urat. Nếu bạn có hạt tophi, bác sĩ có thể lấy mẫu từ một trong số đó. Đây là một phương pháp hiệu quả để phát hiện bệnh gout ở bạn.

Biến chứng

Viêm khớp do gout có thể gây ra đau, biến dạng, và hạn chế vận động khớp. Bệnh nhân mắc gout có thể xuất hiện sỏi tiết niệu với các sỏi axit uric hoặc sỏi canxi oxalat.

Tùy vào mức độ bệnh sẽ có những đợt bùng phát khác nhau, một số người chỉ bị vài năm một lần, trong khi những người khác lại gặp vài tháng một lần.

Nếu bệnh gout không được điều trị kịp thời, bệnh có nguy cơ xảy ra thường xuyên hơn và mật độ khớp bị ảnh hưởng có thể rộng hơn, nồng độ acid uric ngày càng tăng và không được điều trị trong thời gian dài có thể dẫn đến các vấn đề sức khỏe nguy hiểm:

• Sỏi thận: Theo thống kê có khoảng 20% bệnh nhân gout bị sỏi thận, nguyên nhân do sự tích tụ của các tinh thể urat và calci tạo thành sỏi. Điều này dẫn đến suy giảm chức năng thận, gây tắc nghẽn và nhiễm trùng đường tiết niệu.
• Giảm độ lọc của cầu thận. 
• Mức độ nặng của bệnh cũng liên quan đến tỷ lệ cao của bệnh tim thiếu máu. 
• Khi tình trạng viêm khớp ngày càng nghiêm trọng, các hạt tophi có nguy cơ vỡ gây ra loét, tạo cơ hội cho vi khuẩn xâm nhập gây nhiễm trùng dẫn đến viêm khớp, để lâu dẫn đến hỏng khớp, người bệnh có nguy cơ bị hoại tử khớp và tàn phế
• Hẹp động mạch có thể dẫn đến tăng nguy cơ đột quỵ, đau tim hoặc các vấn đề về tim khác.
• Thoái hóa ở khớp: xảy ra khi các tinh thể urat và hạt tophi cứng gây tổn thương khớp.
• Tăng nguy cơ mắc một số bệnh ung thư, đặc biệt là ung thư tuyến tiền liệt.
• Xuất hiện các vấn đề liên quan đến sức khỏe tâm thần, trong đó có trầm cảm
• Có dấu hiệu rối loạn cương ở nam giới.

Nếu được điều trị đúng phương pháp kết hợp với chế độ ăn uống và lối sống lành mạnh, hầu hết các tổn thương và biến chứng do bệnh gây ra có thể được ngăn chặn.

Cách điều trị

Thay đổi chế độ ăn uống

Người bị bệnh gout cần hạn chế sử dụng  những loại thực phẩm chứa nhiều purin như thịt đỏ, nội tạng động vật, tôm, cá… Ngoài ra,  người bị bệnh gout cũng cần kiêng sử dụng rượu bia và những loại đồ uống chứa cồn. Thay vào đó cần tích cực bổ sung nhiều hoa quả và rau xanh. Người bệnh gout vẫn có thể ăn trứng và thịt, lưu ý không quá 150g/ngày. 

Sử dụng thuốc điều trị gout

Một số loại thuốc điều trị đặc trưng cho người bị gout 

Thuốc điều trị cơn đau gout cấp tính

• Thuốc chống viêm không steroid NSAID: Các thuốc này bao gồm các lựa chọn không kê đơn như ibuprofen và naproxen sodium, cũng như các thuốc kê đơn.
• Thuốc colchicine: Đây là loại thuốc giảm đau có tác dụng chống viêm hiệu quả. Tuy nhiên, thuốc có thể gây ra một số tác dụng phụ như buồn nôn, nôn và tiêu chảy, đặc biệt nếu dùng với liều lượng lớn.
• Thuốc corticosteroid: Một số thuốc như prednisone dexamethasone, solumedrol có thể kiểm soát chứng viêm và đau do bệnh gout.

Thuốc hạ acid uric máu ngăn ngừa biến chứng bệnh gout

• Thuốc ngăn chặn sản xuất acid uric: Các loại thuốc được gọi là chất ức chế sản sinh acid uric trong cơ thể giúp hạn chế bệnh tiến triển.
• Thuốc đào thải acid uric: Những loại thuốc này được gọi là uricosurics giúp tăng uric niệu cải thiện khả năng đào thải acid uric ra khỏi cơ thể.
• Các thuốc trong nhóm này bao gồm Allopurinol , Febuxostat

Tuy nhiên, các loại thuốc điều trị căn bệnh này có thể gây ra một số tác dụng phụ nên việc dùng thuốc cần có sự chỉ định của bác sĩ để đảm bảo đúng liều lượng, cân nhắc giữa lợi ích và nguy cơ để cho phác đồ sử dụng thuốc phù hợp nhất ở từng bệnh.